Taliban thần tốc vào Kabul, tình báo Mỹ-phương Tây còn đất diễn?

Dù liệt kê hàng loạt yếu điểm, nhược điểm của CIA và tình báo Mỹ-phương Tây, cũng không thể lý giải được sai lầm quá lớn của CIA và đồng nghiệp...

Tình báo Mỹ đánh giá quá sai về tình hình Afghanistan

Việc Taliban thần tốc tiến về Kabul và sự sụp đổ nhanh chóng chính phủ Afghanistan là cú sốc với Tổng thống Joe Biden và các cộng sự. Bởi mới đây thôi, vị tổng thống thứ 46 của nước Mỹ vẫn tin phải mất vài tháng sau khi Mỹ rút thì Kabul mới thất thủ.

Với thời gian đó, người Mỹ không phải tận mắt chứng kiến những hậu quả tồi tệ nhất mà nước Mỹ phải đón nhận sau hơn 20 năm hiện diện tại xứ A-phú-hãn. Đó cũng là cơ sở cho người đứng đầu Nhà Trắng đưa ra thời điểm hoàn tất rút quân là 31/8.

Trước thực trạng hiện nay, giới chức Mỹ đã thừa nhận sai lầm. "Thực tế lực lượng đó không thể bảo vệ đất nước. Điều đó xảy ra nhanh hơn chúng tôi dự đoán", Ngoại trưởng Blinken thất vọng khi đề cập đến lực lượng an ninh quốc gia Afghanistan.

Không chấp nhận việc chỉ thừa nhận sai lầm của chính quyền trong nhận định về tình hình Afghanistan, hiện nay, nhiều nghị sĩ Quốc hội yêu cầu chính quyền Tổng thống Biden cung cấp thêm thông tin mà tình báo Mỹ chuyển về Washington, theo CNN.

Theo các nhà lập pháp Mỹ, đến giờ phút này không thể hiểu nổi tại sao mà tình báo Mỹ và các các đồng nghiệp phương Tây của họ lại có thể đánh giá tình hình an ninh  và chính trị tại Afghanistan quá khác biệt so với thực tế đến vậy.

Giới lập pháp Mỹ cũng đặt vấn đề là tại sao các kế hoạch dự phòng mạnh mẽ hơn để sơ tán người Mỹ và đồng minh lại không được đưa ra, đề đến khi Taliban áp sát Kabul thì mới tá hỏa cho đốt tài liệu và dùng trực thăng di tản.

Taliban đã vào và tiếp quản Kabul trong khi vẫn còn rất nhiều người Mỹ chưa thể rời Afghanistan. Hiện nay, chính Taliban đang bảo đảm an toàn cho Mỹ rút quân và sơ tán nhân viên dân sự khỏi Afghanistan. Điều này khó chấp nhận với cường quốc Mỹ.

Việc chính phủ Tổng thống Ashraf Ghani không thể ngăn được bước tiến của Taliban không phải là điều quá bất ngờ với chính giới Mỹ. Giới tình báo Mỹ, được biết, cũng đưa ra nhiều mốc thời gian khác nhau về sự sụp đổ của Kabul.

Tuy nhiên, tất cả các mốc thời gian trong các kịch bản của tình báo Mỹ về việc sụp đổ của chính quyền Kabul, không có sai số 1 tháng hay 2 tháng, mà từ vài tháng trở lên. Mới đây, tình báo Mỹ còn nhận định Taliban sẽ bao vây Kabul khoảng 90 ngày.

Chính nhận định của tình báo Mỹ-phương Tây khiến Tổng thống Biden đặt niềm tin vào chiến lược của Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani bảo vệ các thành phố và các khu vực quan trọng trước Taliban, trong quá trình liên lạc giữa hai nhà lãng đạo.

Thậm chí, Tổng thống Biden đã thực hiện một phiên hỏi và đáp tại Phòng phía Đông của Nhà Trắng cách đây hơn một tháng, từ đó hạ thấp khả năng chính phủ Kabul có thể sụp đổ và Taliban có thể tiếp quản Afghanistan.

Ngay tuần trước, phát biểu trước giới truyền thông, Tổng thống Biden cho rằng có khả năng giữ được chính phủ Afghanistan, cho rằng một chỉ huy quân sự mới được Tổng thống Ghani bổ nhiệm là "chiến binh nghiêm túc".

Mới đây hôm 13/8, người đứng đầu Nhà Trắng và các cộng sự vẫn nhận định Kabul không nằm trong "tình trạng có mối đe dọa sắp xảy ra". Ông đã Biden khẳng định sẽ không có chuyện các nhân viên sứ quán Mỹ được sơ tán từ nóc tòa đại sứ.

Cựu Tổng thống Donald Trump chỉ trích người kế nhiệm : “Những gì ông Joe Biden làm với Afghanistan là một huyền thoại. Đây sẽ trở thành một trong những thất bại vĩ đại nhất trong lịch sử nước Mỹ...Đã đến lúc ông Joe Biden phải từ chức", theo AFP.

Tình báo Mỹ-phương Tây còn đất diễn?

Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) và cộng đồng tình báo Mỹ-phương Tây vốn rất tự hào về khả năng của mình, sau khi rút ra những bài học từ các thất bại trong cuộc chiến Việt Nam - nơi CIA và đồng nghiệp bị đối phương nhiều lần cho "phơi áo".

Niềm tự hào càng mãnh liệt hơn khi CIA và tình báo Mỹ-phương Tây được xem là có góp công lớn trong việc làm thất bại cuộc đảo chính lật đổ Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev, từ đó thúc đẩy Liên bang Xô Viết sụp đổ nhanh chóng hơn.

Với những thành quả lớn không tưởng ấy - vừa lập công, vừa cướp công - CIA và các đồng nghiệp dường như đã tự huyễn hoặc chính mình, từ đó không cho phép mình thất bại và thế là những thất bại của họ luôn phải được che giấu.

Tuy nhiên, khi khủng bố thực hiện cuộc tấn công kinh hoàng ngày 11/9/2001 ngay tại nước Mỹ thì trắng đen đã lộ rõ - CIA và các đồng nghiệp tình báo Mỹ-phương Tây chỉ là những "tay mơ" đối với các tay trùm khủng bố.

Để rửa hận và lấy lại thanh danh, CIA và các đồng nghiệp được nhận diện đã thực hiện cùng lúc 3 phương án : 1. Tìm-diệt các thủ lĩnh khủng bố, 2. Nhổ bỏ những cái gai bị xem là mầm mống hậu họa, 3. Sử dụng khủng bố như lá bài chính trị.

Vì đã lỡ huyễn hoặc chính mình, đã tạo ra ánh hào quang xung quanh mình nên CIA và các đồng nghiệp bất chấp mọi thủ đoạn để thực hiện các phương án, song thật tệ hại là không phương án nào giúp CIA và các đồng nghiệp lấy lại được thanh danh.

Việc tiêu diệt các trùm khủng bố, như Osama Bin Laden, Abu Bakr al-Baghdadi hay các thủ lĩnh khủng bố khác, chủ yếu là do treo tiền thưởng lớn để mua chuộc những kẻ phản bội hơn là được thực hiện bằng nghiệp vụ tình báo.

Thực hiện phương cách ấy, CIA và các đồng nghiệp ngày càng tin vào sức mạnh của đồng tiền thay vì nghiệp vụ và dường như đó cũng là lý do tình báo Mỹ cáo buộc tình báo Nga treo thưởng để Taliban giết hại người Mỹ.

Trong việc nhổ bỏ những cái gai, CIA và các đồng nghiệp chịu ê chề hơn nhiều, vì phải sử dụng chiêu trò bẩn thỉu, mà việc dựa vào "niềm tin nội tại" khẳng định Tổng thống Iraq Saddam Hussein sở hữu vũ khí giết người hàng loạt là "vết đen" của CIA.

Đã dùng tiền thay cho nghiệp vụ lại dựa trên niềm tin nội tại, nên khi CIA và đồng nghiệp gặp đối thủ là "chịu chết". Điều đó thể hiện rõ qua thất bại của CIA trước tình báo Nga khi không thể thực hiện được nhiệm vụ ám sát Tổng thống Syria Al-Assad.

Còn trong việc sử dụng khủng bố như lá bài chính trị, CIA và đồng nghiệp luôn là "mất nhiều hơn được". Mất tiền bạc, mất thanh danh, mất cả lực lượng. Cay đắng nhất là việc để cho Taliban-Al Qaeda viết cáo trạng cho chính Mỹ-phương Tây.

Khi không thể chịu nổi những thất bại đau đớn thì CIA và đồng nghiệp cáo buộc đối thủ chơi bẩn, mà việc cáo buộc tình báo Nga treo thưởng để Taliban giết hại người Mỹ ở Afghanistan là điển hình việc "cả vú lấp miệng em" của CIA và đồng nghiệp.

Đến lúc này có thể khẳng định tình báo Mỹ ngày càng thua kém đối thủ, mà nguyên nhân thì có nhiều, song nguyên nhân căn bản nhất vẫn là sự chủ quan, xem thường đối thủ, khi CIA và các đồng nghiệp quá lạm dụng các "công cụ phản nghiệp vụ".

Bên cạnh đó, sự vô trách nhiệm trong việc bảo vệ điệp viên hai mang khi hết “giá trị sử dụng”, khiến cho CIA và các đồng nghiệp thường dính đòn “hồi mã thương” của những người "khác chiến tuyến nhưng đã chọn cùng chiến hào" với họ.

Tuy nhiên, dù có liệt kê hàng loạt yếu điểm, nhược điểm của CIA và tình báo Mỹ-phương Tây, cũng không thể nào lý giải được sai lầm quá lớn của CIA và các đồng nghiệp trong đánh giá về chính quyền Kabul, Taliban, Al-Qaeda và các đối thủ khác.

Trong khi tại Afghanistan, chính Taliban phải đảm bảo an toàn để Mỹ rút quân và sơ tán nhân viên dân sự, đặc biệt là đảm bảo an ninh cho lễ hạ cờ Mỹ, thì trong nước Mỹ, Tổng thống Biden và các cộng sự đang phải đối mặt với sức ép từ Capitol Hill.

Rõ ràng, sai lầm của CIA và tình báo Mỹ-phương Tây đã khiến cho Tổng thống Biden không thể giữ được phần nào danh dự cho nước Mỹ ngay cả trong việc rời  khỏi xứ A-phú-hãn.

Nguồn: ANTG