THAM NHŨNG PHẢI CHĂNG CHỈ XẢY RA Ở VIỆT NAM

Cumoi@

Tham nhũng ở Việt Nam hiện nay đang là vấn đề “nóng” và làm ảnh hưởng nhiều mặt tới đời sống xã hội. Một câu hỏi đặt ra là tham nhũng phải chăng chỉ xảy ra ở Việt Nam. Thực tế cho thấy, tham nhũng là căn bệnh phổ biến của nhiều nước trên thế giới chứ không phảu chỉ riêng tại Việt Nam. Cụ thể là:

Tham nhũng xảy ra ở hầu hết các quốc gia, không phân biệt chế độ chính trị, giàu, nghèo, phát triển, đang phát triển hay kém phát triển và xảy ra ở mọi nơi, mọi cơ quan, tổ chức, trong các lĩnh vực của đời sống xã hội, nhất là những lĩnh vực liên quan đến hoạt động kinh tế và quản lý xã hội. Hiện nay, tham nhũng không ngừng gia tăng về quy mô, tính chất, phạm vi, thậm chí có nơi còn có sự câu kết chặt chẽ giữa những kẻ tham nhũng với những băng nhóm tội phạm maphia, giữa tham nhũng với tội phạm rửa tiền và sản xuất hàng giả, hoạt động có tính tổ chức, gắn liền với các vấn đề chính trị, vượt ra khỏi phạm vi một quốc gia và trở thành vấn đề mang tính toàn cầu. Theo báo cáo điều tra tại 183 nước và vùng lãnh thổ của Tổ chức Minh bạch thế gới (TI) năm 2011, tình trạng tham nhũng trên thế giới đang có những diễn biến rất phức tạp và ở mức báo động khi số nước có mức độ tham nhũng nghiêm trọng đã tăng từ 75 nước (năm 2010) lên 83 nước (năm 2011)^[1]. Bên cạnh đó, cũng theo tổ chức này, số tiền hối lộ hàng năm trên thế giới có thể đạt 20 đến 40 tỷ USD, dùng để bôi trơn trong các hoạt động đầu tư, kinh doanh hoặc thủ tục hành chính^[2]

Tham nhũng xảy ra ở tất cả các quốc gia trên thế giới, trong đó nghiêm trọng nhất là ở những nước đang phát triển và kém phát triển. Đây là khẳng định của hầu hết đại biểu các nước tại các cuộc đàm phán Công ước của Liên hợp quốc về chống tham nhũng.

Không chỉ xảy ra nghiêm trọng ở các nước đang và kém phát triển, hiện nay tham nhũng cũng đang diễn biến phức tạp tại các nước có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú. Theo tổ chức Minh bạch thế giới, châu Phi là những nước giàu tài nguyên nhất nhưng cũng là nơi có nạn tham nhũng trầm trọng nhất.

Đối với những nước phát triển, tham nhũng cũng xảy ra ở một số lĩnh vực nhưng thường ít hơn so với các nước đang phát triển và kém phát triển. Điển hình như Đan Mạch, quốc gia luôn được thế giới đánh giá là một trong những nước trong sạch nhất, có thứ tự xếp hạng cao trong bảng xếp hạng hàng năm về tình trạng tham nhũng của Tổ chức Minh bạch thế giới. Tại nước này, những hành vi tham nhũng có tính phổ biến ở các nước trên thế giới như nạn mãi lộ cảnh sát trên đường phố, nhũng nhiễu của công chức nơi công sở, tiêu cực ở trường học và bệnh viện... là những hành vi hoàn toàn xa lạ với thực tiễn đất nước và con người ở đây. Đan Mạch chỉ xảy ra một số vụ tham nhũng điển hình như, vụ một cảnh sát kiểm soát tàu thủy nhận hối lộ 1.800 điếu thuốc lá để bỏ qua sai phạm tàu chở hàng quá tải năm 2003; vụ một cảnh sát nhận hối lộ 500 curon (khoảng 100 USD) để bỏ qua lỗi chạy xe quá tốc độ; vụ một Thị trưởng thành phố nhân việc thi công xây dựng công trình của Thành phố đã nhờ xây dựng công trình vệ sinh trong nhà mình... Tuy nhiên, bên cạnh đó, đối với nhiều quốc gia phát triển khác, tuy số vụ tham nhũng xảy ra ít nhưng số tiền trong mỗi vụ lại rất lớn và tính chất nghiêm trọng trong mỗi vụ thường rất cao, chủ yếu xảy ra trong việc đấu thầu mua sắm tài sản công, dịch vụ công; trong các dự án xây dựng và trong quan hệ với quan chức nước ngoài. Điển hình như, vụ tập đoàn BAE (tập đoàn sản xuất vũ khí lớn nhất ở Anh, Châu Âu và sản xuất vũ khí lớn thứ hai thế giới) đã lập một quỹ đen trị giá 200 triệu USD để hối lộ cho các quan chức, thành viên Hoàng gia các nước Nam Phi, Tan-đa-ni-a, ả-rập-xê-út nhằm ký các hợp đồng bán vũ khí cho các quốc gia này vào các năm 1999, 2001, 2004;

Tham nhũng xảy ra nhiều ở các cơ quan nhà nước, thậm chí còn diễn ra ở những cơ quan bảo vệ pháp luật, lực lượng vũ trang như: Tòa án, Công tố, Cảnh sát, Quân đội... Đơn cử như ở Nga, theo thống kê của Viện Kiểm sát quân sự Nga, trong năm 2009 có khoảng 7.500 vụ tham nhũng liên quan tới lạm dụng quyền chức, hơn 200 quan chức bị trừng trị. Trong đó, có 534 quân nhân, đặc biệt là một số quan chức quân đội cấp cao đã dính líu đến các vụ tham nhũng.

Tính chất nghiêm trọng của nạn tham nhũng hiện nay còn được thể hiện ở nhiều vụ tham nhũng lớn xảy ra đã gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của kinh tế-xã hội. Trong đó, có không ít vụ mà những nhân vật tham nhũng được lôi ra ánh sáng chính là những quan chức cao cấp, nhân vật quan trọng trong bộ máy Nhà nước hoặc chính là những lãnh tụ của đảng phái cầm quyền. Điển hình như: vụ cựu Tổng thống Hàn Quốc Roh Moo Hyun bị truy tố vì trong thời gian cầm quyền đã để vợ nhận hối lộ hàng triệu USD từ Giám đốc điều hành công ty sản xuất giày Taekwang Industry; vụ cựu Thủ tướng Hàn Quốc, bà Han Myung-sook bị bắt giam vì nhận hối lộ 50.000 USD của một doanh nhân;