CUỘC GẶP CỦA THỦ TƯỚNG ABE VÀ TỔNG THỐNG DILMA ROUSSEFF CÓ THỂ LÀM THAY ĐỔI TÌNH HÌNH THẾ GIỚI

Với những diễn biến phức tạp về tình hình chính trị trên thế giới, thế kỷ 21 được coi là đánh dấu một bước chuyển biến lớn. Từ những cuộc chiến tranh ở phạm vi nhỏ, hay những cuộc xung đột dai dẳng mà đẳng sau là sự giật dây của các nước lớn; tới sự phát triển mạnh mẽ và trỗi dậy của một số cường quốc như khối các nước Brics, Nhật Bản… hứa hẹn sự cân bằng hơn trên chính trường quốc tế.
Chiến lược của những quốc gia đang lên thực sự khiến Mỹ, EU không còn quá chiếm ưu thế trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế. Rõ nét nhất là những bước đi của Trung Quốc và Nhật Bản.
Với sự trỗi dậy mạnh mẽ của mình, Trung Quốc đang cho thấy mình thực sự là một cường quốc đáng gườm; bên cạnh đó, chính phủ của thủ tướng Abe cũng đang cho thế giới thấy sự cố gắng để tìm lại thời hoàng kim và nâng cao vị thế của Nhật Bản đối với thế giới.
Ở trong nước, Nhật Bản đã có những bước đi mạnh mẽ khi ngày1/4 đã đi vào lịch sử Nhật Bản khi nội các nước này quyết định hủy bỏ hoàn toàn chính sách cấm xuất khẩu vũ khí để thay vào đó bằng 3 nguyên tắc chuyển giao trang thiết bị quốc phòng hoàn toàn mới. Chính sách này được Nhật Bản đưa ra trong Hiến pháp hòa bình sau chiến tranh nhằm đảm bảo sẽ chỉ tập trung vào việc phòng vệ và vĩnh viễn từ bỏ quân đội cũng như quyền giao chiến. Chính sách được thể hiện rõ trên 3 nguyên tắc:“Không xuất khẩu vũ khí cho các nước theo chủ nghĩa cộng sản”; “Không xuất khẩu vũ khí sang các nước bị Liên hợp quốc cấm vận vũ khí”; “Không xuất khẩu vũ khí sang các quốc gia liên quan hoặc có liên quan tới các cuộc xung đột quốc tế”.
Đồng thời, lực lượng phòng vệ Nhật Bản sẽ có thể triển khai lực lượng tới các quốc gia khác để thực thi “quyền phòng vệ tập thể” nhằm bảo vệ đồng minh trong trường hợp bị tấn công, đồng nghĩa với việc lực lượng tác chiến của Nhật Bản có thể sẽ hiện diện trên Biển Đông để bảo vệ tàu chiến Mỹ trong trường hợp nổ ra xung đột. Theo quy định trước đây trong hiến pháp Nhật Bản, quân đội nước này không được phép triển khai binh sĩ ra nước ngoài để thực hiện các nhiệm vụ chiến đấu.
Trên quốc tế, Nhật Bản đang mạnh mẽ quan hệ hợp tác với nhiều quốc gia trên thế giới trên nhiều lĩnh vực; táo bạo hơn, ông Abe đang muốn cùng Brazil, Ấn Độ, Đức những quốc gia đang lên cải tổ Hội đồng bảo an Liên Hợp quốc; cụ thể là muốn là thành viên thường trực của Hội đồng bảo an Liên Hợp quốc thay vì chỉ có 05 nước như hiện nay. Trong cuộc họp báo chung sau cuộc gặp với ông Abe, bà Rousseff nói rằng cả hai nhà lãnh đạo chia sẻ quan điểm cho rằng cần thiết phải cải tổ Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc (HĐBA LHQ).
Hai nước đã làm việc với Ấn Độ và Đức, tạo thành nhóm họ gọi là G4, để đòi hỏi trở thành đại diện thường trực của một HĐBA mở rộng. Ông Abe cũng kêu gọi tổ chức một cách thường xuyên các cuộc họp giữa lãnh đạo cấp cao và bộ trưởng ngoại giao của các nước G4.
Những hành động làm thay đổi chiến lược tình hình thế giới này đang gặp phải sự cản trở của 05 quốc gia thành viên hiện tại. Trung Quốc không muốn Nhật và Ấn Độ vào HĐBA LHQ, Nga e dè Đức vào HĐBA, ngay cả Brazil chẳng có bất đồng sâu sắc với quốc gia nào cũng chưa "chạy được" một suất vào HĐBA vì các nước trên đều không muốn quyền lực của mình bị phân nhỏ. Đồng thời, điều này có ảnh hưởng trực tiếp tới quyền lợi của 5 nước thành viên thường trực hiện tại.
Nếu G4 làm được, thì có thể nói diễn biến thế giới sẽ càng trở nên phức tạp nhưng có cơ sở hy vọng cho những sự cân bằng hơn và trong việc giải quyết những vấn đề phức tạp đang diễn ra.

Các nước tham gia thành viên thường trực Hội đồng bảo an Liên Hợp quốc được quy định nhiều đặc quyền mà các quốc gia đó có thể tận dụng. Trong đó có quyền phủ quyết (veto): Là việc một nước thành viên thường trực Hội đồng Bảo an có khả năng ngăn cản việc thông qua một nghị quyết không liên quan đến thủ tục bằng một phiếu chống của mình kể cả khi tất cả các nước thành viên khác, thường trực và không thường trực, bỏ phiếu tán thành. Nói cách khác, đây là việc thực hiện nguyên tắc nhất trí giữa năm nước lớn uỷ viên thường trực. Trong suốt quá trình hoạt động của mình với tư cách uỷ viên thường trực, tất cả năm nước này đều đã áp dụng quyền phủ quyết của mình trong đó hai nước Mỹ và Liên Xô (cũ) là những nước sử dụng nhiều nhất. Trên thực tế, không nhất thiết nghị quyết có mang tính thực chất (có liên quan đến thủ tục) nào được thông qua cũng cần phải có đủ năm phiếu thuận của năm uỷ viên thường trực. Nếu như một nước uỷ viên thường trực không ủng hộ hoặc không muốn biểu thị sự ủng hộ của mình đối với một nghị quyết, đồng thời cũng không muốn ngăn cản việc thông qua nghị quyết, nước đó có thể bỏ phiếu trắng hoặc không tham gia bỏ phiếu, hành động này không bị coi là phủ quyết và nghị quyết vẫn được thông qua. Thông thường, các nước uỷ viên Hội đồng Bảo an cố tìm cách dàn xếp trước để nghị quyết có thể được thông qua. Tuy nhiên, đã không ít lần, nhiều nước, cho dù biết trước dự thảo nghị quyết của mình sẽ bị phủ quyết nhưng vẫn đưa ra bỏ phiếu nhằm gây sức ép chính trị../.
Nguyễn Nga