Trung Quốc đang tìm cách trì hoãn tiến trình C.O.C?

Chúng ta đều biết, vấn đề biển Đông hiện đã bớt những hành động gây căng thẳng; các bên hiện đang tự kiềm chế. Dưới sức ép của dư luận quốc tế, bản thân Trung Quốc cũng đã giảm những hành động ngang ngược vi phạm pháp luật quốc tế trên biển Đông. Thực tế cho thấy, biển Đông giờ đây không còn là vấn đề tranh chấp của riêng các nước có liên quan; người ta đã nhận thấy rằng, không nên rơi vào cái bẫy ‘giải quyết tranh chấp song phương của Trung Quốc” bởi điều đó mang lại lợi thế cho kẻ mạnh. Các nước nhỏ đã thông nhất để tìm cách đưa vấn đề biển Đông ra giải quyết đa phương; thậm chí, các nước còn tìm cách lôi kéo sự hỗ trợ từ những cường quốc khác trên thế giới như Mỹ, Nga… Điều này hy vọng về một sự cân bằng hơn trong giải quyết vấn đề tranh chấp này.

Chúng ta có thể thấy, vị trí chiến lược, quan trọng của biển Đông trên nhiều khía cạnh: Kinh tế hàng hải, vị trí quan trọng của vị trí chính trị, vị trí quân sự, đồng thời nơi đây cũng nổi tiếng với tiềm năng rất lớn về lượng dầu mỏ, khí đốt cũng như tiềm năng hải sản tương đối lớn trong khu vực cũng như trên thế giới. Với những điều quan trọng ấy, từ lâu chính quyền Trung Quốc đã nhìn ra lợi thế đó và đã tính toán những nước đi cẩn thận nhằm thực hiện mưu đồ bá chủ vùng biển này. Cho tới thời gian gần đây, Trung Quốc đã có những hành động công khai, thậm chí là ngang ngược để tranh giành bất hợp pháp với các nước có liên quan. Chính sách của Trung Quốc đầu tiên là củng cố về tiềm lực quốc phòng, đặc biệt là nâng cấp sức mạnh hải quân. Đông thời, Trung Quốc cũng thực hiện những hành động mang tính ngang ngược, vi phạm pháp luật quốc tế với các nước xung quanh như việc điều tàu chiến, tàu chiến núp dưới dạng dân sự ra sát các vùng biển tranh chấp, có những hành động đe dọa, bạo lực nhằm cản trở các hoạt động dân sự của các nước trong vùng tranh chấp. Bên cạnh đó, trên phương diện ngoại giao, Trung Quốc thể hiện sự khôn khéo bằng cách tuyên bố trằng trợn, cứng rắn đó là vùng chủ quyền của mình lồng vào đó là những ngụ ý thể hiện sự bành trướng của nước lớn để đối đáp lại với các nước và quốc tế.

Đứng trước những khó khăn đó, các nước liên quan đã thành công khi đưa vấn đề tranh chấp ra quốc tế, gây sức ép trên nhiều lĩnh vực để buộc Trung Quốc phải tham gia “Tuyên bố về ứng xử các bên ở biển Đông DOC” và tiến tới từng bước xây dựng “Bộ quy tắc ứng xử chung trên biển Đông COC”. Điều này là một việc làm hết sức quan trọng, nó là con đường đưa sự tranh chấp tuân thủ các quy tắc pháp luật quốc tế, hạn chế sự bành trướng giữa trên sức mạnh nước lớn của Trung Quốc. Tuy nhiên, với sự lọc lòi trong kinh nghiệm tranh chấp của mình, Trung Quốc đang tìm mọi cách để trì hoãn COC. Trung Quốc tiến hành các hành động như tìm cách trì hoãn tiến trình xây dựng COC trong các cuộc họp các bên; bằng các thủ đoạn kinh tế, chính trị… tìm cách gây mâu thuẫn, bất đồng, phân hóa các thành viên trong ASEAN… Những việc làm của Trung Quốc đã gây ảnh hưởng rất lớn tới tiến trình xây dựng “Bộ quy tắc ứng xử chung trên biển Đông COC”; điều này có lợi rất lớn cho Trung Quốc, bởi làm như vậy để Trung Quốc đang kéo dài thời gian để tính toán cách đối phó với các nước và thế giới. Có thể dự đoán để xây dựng được COC, chúng ta it nhất cũng phải mất vài năm nữa; thời gian đó đủ Trung Quốc tìm ra được những sách lược khôn ngoan để mang lại lợi ích cao nhất cho Trung Quốc. Vấn đề này đang thực sự gây ra những trở ngại rất lớn cho những nước nhỏ có tranh chấp với Trung Quốc. Do đó các nước cần đoàn kết hơn nữa trong vấn đề giải quyết tranh chấp biển Đông với Trung Quốc; điều mà Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã nhắc đến với cụm từ “Lòng tin chiến lược” tại Shang ri la là hết sức quan trọng; đồng thời, cần có sự can thiệp hơn nữa của Liên Hợp Quốc để giải quyết vấn đề tranh chấp biển Đông đúng theo cơ sở pháp luật quốc tế; không để xảy ra sự bất bình đẳng, sự chèn ép quá đáng, ngang ngược từ Trung Quốc và điều này cần phải thực hiện nhanh hơn nữa để loại trừ mọi điều kiện mà Trung Quốc có thể tận dụng.

                                                                            Khánh Việt